Türk Tarihinde Mayıs ayı son derece önemlidir. Bu ayda yaşanan olaylardan her birinin birbirinden farklı özellikleri vardır. Atatürk’ün Samsun’da emperyalizme karşı 19 Mayıs 1919’da başlattığı Milli Mücadelenin ilk adımı yine bu ayda atılmıştır.

Osmanlının son günlerinde; Yunanlılar Ege’de, İtalyanlar Ege ve Akdeniz’de, Fransızlar’da güneyde Anadolu’yu işgal etmişlerdi. Doğuda ise Ermeniler Ruslar’ın desteğinde oraya hâkim olmak istiyorlardı. Kısacası Osmanlı her yönüyle çökmüş, İstanbul hükümeti teslim olmuş, İngilizler’in emrine girmişti. Padişah ve hükümeti adeta bir kukla konumundaydı. Bunu izleyen yıllarda cumhuriyet çok zor koşullarda yoksulluklar ve parasızlık içerisinde kurulmuştur. Ne yazık ki, günümüzde tarih bilgisinden yoksun, şartlandırılmış, beyinleri yıkanmış bazılarının hala bunların bilincinde olmadıklarını görmek gerçekten üzüntü vericidir.

19 Mayıs’ın ruhunu anlayabilmek öyle çok kolay değildir. Tarih bilgisi, birikim, olaylara objektif yorumlamayı ve düşünmeyi ister. .

Atatürk’ün Samsun’a kurtarıcı olarak ayak basmasıyla emperyalizme karşı bağımsızlık hareketi başlatılmıştır. Bir bakıma yedi yıldır savaşan, yoksullaşan, varını yoğunu yitiren, toprakları işgal edilmiş Anadolu insanının ayağa kaldırılmasının başlangıcıdır; 19 Mayıs…

Atatürk Samsun’da altı gün kalmış ve oradan Havza’ya geçtiğinde istediği ortamı bulmuştu. Müdafaa-ı Hukuk Cemiyeti’ni kurmuş ve ilk bağımsızlık mitingini de orada gerçekleştirmiştir. Milli Mücadeleyi başlatan ilk genelgesini yine orada ilan etmişti. Bazılarının çaresizlikten istediği mandacılığa karşı olduğunu açıkça ortaya koymuştu. Halkın işgalcilere karşı koymasını ve milli birliğin olmasını amaçlamıştı. Önce vatan emperyalistlerden kurtarılacak, sonra da milli bütünlük sağlanacaktı.

Atatürk, Nutuk’un ilk sayfasında Samsun’a çıktığında gördüğü manzarayı şöyle dile getirmişti:

”Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu topluluk genel savaşta yenilmiş,  şartları ağır bir ateşkes anlaşması imzalamış, büyük savaşın uzun yılları boyunca millet yorgun ve yoksul durumda…  Milleti uzun bir savaşa sürükleyenler kendilerinin kaygısına düşerek yurttan kaçmışlar. Vahdettin yalnızca kendini ve yalnızca tahtını koruyabileceği çareler aramakta, Damat Ferit Paşa başkanlığındaki hükümet güçsüz, onursuz, korkak, yalnızca padişahın isteklerine uymuş, onunla birlikte kendini koruyabileceği duruma boyun eğmiş. “

O günlerde Anadolu halkı işgalden arta kalan toprakları kurtarabilecek bir önder arıyordu ki;  O önder 19 Mayıs’da Samsun’a çıkan Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmuştu.

I. Dünya Savaşı boyunca ülkesini yöneten İngiliz Başbakanı Lloyd George Atatürk'ten söz ederken; “Onun gibi dahiler dünyaya yüz yılda bir gelir. O da maalesef Türkler’e nasip oldu” sözünü boşuna söylememiştir.

Tarih boyunca yaşanmış hiçbir girişim Atatürk’ün Samsun’a gitmesi kadar kurtarıcı olmamıştır. Onunla Türkler kendilerini yabancı boyunduruğundan ve içerideki düşmanlardan kurtarmışlardır.

I. Dünya Savaşına hiç yoktan Osmanlıyı sokanlar kendilerini kurtarmanın telaşı içerisine düşmüşlerdi. Bazıları çareyi yurt dışına kaçmakta, bazıları da İngilizlerin himayesine girmekte bulmuşlardı. Kısacası toplum bir kurtarıcı arıyordu; sonunda o kurtarıcı Samsun’da ortaya çıktı...

19 Mayıs’ın ardından bir süre sonra Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu, devrimler ve insanca yaşamak, cehalete karşı savaşmak gelmiştir. Bu yüzden, diğerlerinden çok farklı bir anlam taşıyan 19 Mayıs Bayramını coşkuyla kutlamalıyız.

19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nda Atatürk’ü anmanın yanı sıra onun yaşamını ve devrimlerini öğrenmeye her zamankinden çok ihtiyacımız olduğu da bir gerçektir.